Je innerlijke criticus: hoe herken je hem? En vooral ook: hoe tem je die stem? Dit is de eerste stap naar vrij zingen.

Stel je voor: je ziet iemand optreden, ze zingt een prachtig lied en je bent diep geraakt. Dat lied wil jij ook zingen! Je zoekt het op, de melodie zit al in je hoofd, je print de tekst uit en begint. En dan… dat stemmetje:

“Wie denk je wel dat je bent?”
“Dacht je echt dat jij dit kunt?”
“Pas maar op, straks hoort iemand je.”

Klinkt bekend? Dat is je innerlijke criticus. En hoewel die stem ooit is ontstaan om je te beschermen (ja, echt waar!), saboteert hij nu je stemvrijheid. In deze blog ontdek je hoe je die stem herkent – en hoe je er vriendelijk maar vastberaden mee omgaat.

Zet je innerlijke criticus op z’n plek en geef je stem de ruimte 🐦‍⬛

Wat is de innerlijke criticus eigenlijk?

Je innerlijke criticus is dat strenge, soms venijnige stemmetje in je hoofd dat jou wil beschermen. Beschermen tegen afwijzing, kritiek of schaamte.

Hij is vaak ontstaan op jonge leeftijd – met de beste bedoelingen – maar heeft inmiddels een iets te grote vinger in de pap.

Zeker als iets je raakt, zoals zingen, wordt die stem luider:

“Je denkt toch niet dat je écht kunt zingen?”
“Straks lacht iedereen je uit.”
“Oeh, dat klonk vals.”

Het enige wat hier vals klinkt, is die innerlijke criticus. Auw.

En ook al kloppen die uitspraken meestal niet, ze voelen wel waar. Precies dat weerhoudt je ervan om voluit te zingen.

foto: kaboompics.com

Hoe herken je jouw innerlijke criticus?

Ooit, tijdens een les, had ik het met A. over deze innerlijke criticus, en die stemmetjes in je hoofd. Maar A. liet me weten: “Stemmetjes in mijn hoofd? Daar heb ik geen last van.”

Later in de les vertelde A. dat ze het spannend vond om haar lied voor een publiek te zingen. “Dan denk ik dat ze het maar niks vinden”. Kijk, dát is dus dat stemmetje.

Het is vaak geen hoorbare stem, maar een gedachte die blijft rondzingen in je hoofd. En soms hoor je de echo van een echte persoon uit je verleden: een strenge leraar, een betweterige zus, of een kritische moeder.

Let maar eens op wanneer jouw criticus van zich laat horen. Vaak is het:

• Als je iets nieuws probeert
• Als je een opname van je eigen stem terughoort
• Als er iemand meeluistert
• Als je op een podium staat (of misschien zelfs al bij de gedachte eraan)

Oefeningen: maak ‘m zichtbaar

Luisteren naar je innerlijke criticus

Pak je journal er eens bij en stel jezelf de vraag: Wat zegt mijn innerlijke criticus tegen mij als ik wil zingen?

Welke stemmen klinken er in je hoofd? Schrijf alles op, zonder oordeel.

Wat zegt je innerlijke criticus?

Een andere mooie oefening, uit het boek ‘The Artist Way’ van Julia Cameron, doe je wederom in je journal.

Schrijf 10 keer de regel: Ik, [je naam], ben een goeie en mooie zangeres met een prachtige en unieke stem.

Luister tijdens het schrijven: welke stemmen komen in opstand? Wat zeggen ze? En ook nu: Schrijf alles op, zonder oordeel.

foto: kaboompics.com

3 manieren om je innerlijke criticus te temmen

Als je de oefening hierboven hebt gedaan, heb je als het goed is meer inzicht gekregen in hoe jouw innerlijke criticus tegen je spreekt. Maar dan? Wat kun je daar vervolgens mee?

Je kunt je innerlijke criticus niet wegduwen. Dat werkt averechts.

Wat wel werkt:

1. Erkennen dat hij er is

Het is soms lastig voor te stellen, maar je innerlijke criticus is er om jou te beschermen. Met positieve en liefdevolle bedoelingen, maar in z’n uitvoering niet zo handig.

Door deze stem te erkennen, kun je ‘m als het ware geruststellen. Zeg (desnoods hardop): “Oké, ik hoor je. Je bent bang dat ik afgewezen word. Maar ik ga tóch zingen.”

2. Menselijk maken

Geef je innerlijke criticus een naam of identiteit. Bijvoorbeeld: ‘Je bezorgde vriendin’ of ‘je hulpvaardige perfectionist’. Dat maakt het al luchtiger. Op die manier herinner je jezelf eraan: deze stem is je goed gezind.

Ook kun je een verkleinwoord gebruiken: ‘Je beschermende zusje’ of ‘je voorzichtige moedertje’. Je criticus is opeens aaibaar geworden, en niet meer zo alles overweldigend als voorheen.

Je ziet hem niet meer als dé waarheid, maar als een van vele stemmen.

3. In gesprek gaan en grenzen stellen.

Je kunt ook met je innerlijke criticus in gesprek gaan. Vraag bijvoorbeeld eens: “Wat wil je me eigenlijk zeggen?” en daarna: “Dank je, ik heb je gehoord, maar nu kies ik ervoor om te zingen.”

Jij bepaalt. Niet dat stemmetje.

Of zoals ze bij mijn NLP-opleiding altijd zeiden: jij zit aan het stuur; niet je criticus.

foto: kaboompics.com

Mijn eigen ervaring

Ik noemde al even de NLP. Tijdens mijn opleiding deden we een oefening waarbij we onze innerlijke criticus op een podium moesten zetten, zodat we er van een afstand naar konden kijken. Vervolgens ‘verkleinden’ we die criticus, om die stem minder macht te geven. Ik weet nog dat mijn criticus, een oude wolf, veranderde in een speels puppy.

Dit soort oefeningen hebben me geholpen om anders – lees: vriendelijker en liever – naar mezelf te kijken en met meer compassie naar mezelf te communiceren.

Dat betekent niet dat ik nu bevrijd ben van mijn innerlijke criticus. Er zijn altijd weer nieuwe situaties die spannend zijn: een nieuw programma voor het eerst uitvoeren, een nieuw lied schrijven, een video opnemen. Maar het is fijn om die criticus tegenwoordig sneller te herkennen – en ‘m dan in zijn nekvel te grijpen en weer op zijn plek te zetten.

Jij bent niet je criticus

Zodra je met je innerlijke criticus in gesprek kunt, weet je: ik bén hem niet. Je kunt hem z’n plek wijzen, even z’n mond laten houden en ruimte maken voor je echte stem.

Jouw zangstem verdient het om gehoord te worden – ook als die nog niet ‘perfect’ klinkt. Hoe vaker je oefent om tóch te zingen – ondanks dat stemmetje – hoe vrijer je je voelt.

Happy singing!

Wil je meer weten over ‘zingen met zelfvertrouwen’? Lees dan door in de volgende blog:

• Podiumvrees: zing mét je zenuwen (in plaats van ertegen te vechten)

Of doe de quiz Ontdek je ‘Zangeres Type’ – en kijk welke next steps jou helpen om nóg vrijer te zingen.

Laat hieronder je reactie achter om te delen hoe jouw innerlijke criticus van zich laat horen – en hoe je ‘m een toontje lager hebt laten zingen.